سندرم ارثی سرطان سینه و تخمدان Hereditary Breast and Ovarian Cancer(HBOC)
سندرم ارثی سرطان سینه و تخمدان (HBOC) یک بیماری ژنتیکی است که احتمال ابتلای افراد به سرطان سینه، تخمدان، پروستات و برخی دیگر از سرطان‌ها را افزایش می‌دهد.
با مشاهده چند نفر در یک خانواده که به سرطان سینه و یا سرطان تخمدان مبتلا هستند، ممکن است پزشک به سندرم HBOC مشکوک شود. اغلب این سرطان‌ها در زنان، جوان تر از سن معمول مشاهده می‌شود و برخی از زنان ممکن است بیش از یک سرطان داشته باشند (مانند سرطان سینه در هر دو سینه یا سرطان سینه و تخمدان). همچنین ممکن است زمانی در نظر گرفته شود که فردی سرطان نادری داشته باشد. (مانند سرطان سینه در مردان)
علت
اغلب، سندروم HBOC توسط یک جهش ارثی در ژن های BRCA1 یا BRCA2 ایجاد می شود. برخی از خانواده ها بر اساس سابقه خانوادگی، مشکوک به سندروم HBOC هستند، اما هیچ جهش شناخته شده ای در این دو ژن ندارند. تغییرات در سایر ژن‌ها نیز ممکن است باعث HBOC شود.
در این سندروم سرطان خانوادگی، تجمیع سرطان سینه، سرطان تخمدان و سرطان‌های مرتبط در خانواده‌ها مشاهده می شود. ممکن است در یک فرد سرطان سینه و تخمدان همزمان مشاهده شود. نام HBOC ممکن است گمراه کننده باشد زیرا تصور می شود که این استعداد ژنتیکی به سرطان، فقط در زنان مشاهده شود، اما در واقع، هر دو جنس دارای نرخ یکسانی از جهش‌های ژنی هستند و HBOC میتواند مستعد کننده ابتلا به سرطان‌های دیگر از جمله سرطان پروستات در مردان و سرطان پانکراس باشد.
الگوی توارث
بیشتر سندرم های ارثی سرطان سینه و تخمدان در الگوی اتوزومال غالب به ارث می رسند. توارث دو آللی و هموزیگوت آلل های معیوب ژن BRCA2 و BRCA1 معمولاً باعث مرگ جنین می شود. مواردی که زنده بمانند، شکل شدید کم خونی فانکونی را تجربه می کنند.
ژن های مرتبط با سندروم HBOC
شایع ترین جهش های ژنی شناخته شده HBOC عبارتند از:
جهش‌های BRCA: جهش‌های بیماری زا در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 می‌توانند نرخ بسیار بالایی از سرطان سینه و تخمدان و همچنین افزایش نرخ سایر سرطان‌ها را ایجاد کنند. جهش در این ژن ها با خطر 80-60% سرطان سینه و با خطر 40-20% سرطان تخمدان مرتبط است.
ژن TP53: جهش در این ژن باعث سندرم Li-Fraumeni می شود. به ویژه نرخ ابتلای بالا به سرطان سینه را در میان زنان جوان ناقل ژن جهش‌یافته ایجاد می‌کند و علیرغم نادر بودن، 4 درصد از زنان مبتلا به سرطان پستان زیر 30 سال، دارای جهش در این ژن هستند.
ژن PTEN : جهش‌ها در این ژن باعث سندرم کاودن می‌شوند که باعث ایجاد هامارتوم (پولیپ‌های خوش‌خیم) در روده بزرگ و سایر علائم بالینی و همچنین افزایش خطر ابتلا به برخی از سرطان‌ها می‌شود.
ژن CDH1: سرطان سینه لوبولار و سرطان معده مرتبط با جهش در این ژن هستند.
ژن STK11: جهش در این ژن باعث ایجاد سندرم پوتز-جگرز می شود. این سندروم بسیار نادر است و مستعد کننده ابتلا به سرطان سینه، سرطان روده و سرطان پانکراس است.
ژن CHEK2: جهش در این ژن، یک جهش با خطر متوسط در نظر گرفته می شود. ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان را در طول زندگی فرد ناقل جهش دو یا سه برابر کند و همچنین خطر سرطان روده بزرگ و سرطان پروستات را افزایش دهد.
ژن ATM: جهش هموزیگوت در این ژن باعث بیماری آتاکسی تلانژکتازی می شود. زنان ناقل جهش تقریباً دو برابر خطر جمعیت عمومی، احتمال ابتلا به سرطان سینه دارند.
ژن PALB2: مطالعات در برآورد خطر جهش در این ژن متفاوت است و فراوانی جهش در این ژن ممکن است در بین جمعیت های مختلف متفاوت باشد. ممکن است خطر متوسط یا به اندازه BRCA2 باشد.
سایر ژن های شناسایی شده عبارتند از: MLH1، MSH2، MSH6، PMS2 . جهش در این ژن ها علاوه بر اینکه منجر به سندرم لینچ می شود، افراد را در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان نیز قرار می دهد.
مشاوره و آزمایش ژنتیک
توصیه می شود زنانی که دارای سابقه خانوادگی قوی سرطان سینه و یا سرطان تخمدان هستند، به منظور تخمین خطر ناقل بودن جهش در ژن های BRCA مشاوره ژنتیک دریافت کنند. یک متخصص ژنتیک میتواند خطر ابتلا به سرطان را بر اساس سابقه ابتلای فرد به سرطان، سابقه سرطان در خانواده و سایر عوامل تاثیرگذار تخمین بزند و افراد در معرض خطر بالا را برای انجام تست ژنتیک معرفی کند. به مردان مبتلا به سرطان سینه (که نادر است و گاهی با HBOC مرتبط است) اغلب مشاوره ژنتیکی و آزمایش جهش های BRCA ارائه می شود. اگر مشخص شود که فردی دارای جهش در ژن های مربوطه است، سایر اعضای در معرض خطر خانواده نیز می توانند تست ژنتیک انجام دهند تا از وضعیت ناقلی خود مطلع شوند.
افرادی که دارای جهش BRCA هستند در معرض افزایش خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان هستند؛ از جمله: سرطان پستان (در زنان و مردان)،سرطان تخمدان و لوله فالوپ، پانکراس و پروستات.
اگر HBOC در فردی تشخیص داده شود، این امکان فراهم می شود که اقداماتی را جهت کاهش خطر اتخاذ کند. این اقدامات شامل غربالگری سرطان از سنین پایین‌تر یا در فواصل زمانی کوتاه تر و یا انجام انواع خاصی از آزمایش‌های غربالگری می باشد. به افراد ناقل جهش های BRCA1 و BRCA2 توصیه می شود، 1-2 بار در سال تصویربرداری سینه ها و سونوگرافی ترانس واژینال انجام دهند. غربالگری با CA-125 نیز توصیه می شود.
برای افراد دارای جهش BRCA1 سالپنگواوفورکتومی پیشگیرانه (برداشتن تخمدان ها و لوله های فالوپ برای جلوگیری از سرطان) در سنین 40-35 سالگی و برای افراد دارای جهش BRCA2 در سنین 40-45 سالگی توصیه می شود. تعداد فزاینده‌ای از زنانی که جهش های بیماری زا در ژن های BRCA1 یا BRCA2 دارند، جراحی کاهش خطر را انتخاب می‌کنند.
همچنین اقدامات دیگری همچون حفظ وزن در محدوده نرمال، انجام فعالیت های ورزشی و اجتناب یا محدود کردن الکل برای کاهش خطر ابتلا به سرطان مد نظر قرار گیرد.
بررسی ژن های مرتبط با سندروم HBOC در آزمایشگاه ساژن، در پانل های BRCA+ و HerCaP انجام می شود.
